„Pamiętniki Hadriana”, Margueritte Yourcenar
Znakomita lektura. Wymagająca, oryginalna, żądająca skupienia. Wsłuchując się w głos Hadriana, kluczymy między boskością a człowieczeństwem. Śledzimy los cesarza i mężczyzny z krwi i kości. Jak przypomina nam zainspirowana Flaubertem autorka, przenosimy się do czasów, gdy jedni bogowie już zasypiali, a inni jeszcze się nie obudzili. Triumfował człowiek.
Trafiamy prosto na ucztę dla humanistów: wykwintną, lecz na szczęście pozbawioną wykluczającego nadęcia. Owszem, „Pamiętniki Hadriana” to wysoka półka. Tekst kunsztowny, błyskotliwy, obejmujący ambitnie to, co moglibyśmy nazwać istotą ludzkiej egzystencji. Ale nie jest nieprzystępny. Można się z nim mierzyć bez kropelek potu na czole.
Hadrian podsumowuje swoje życie i prowadzi ostatni wykład, w którym porusza ważkie tematy: przybliża swoją wizję panowania, dylematy władcy, zniuansowane układy na dworze, politykę, aksjologię wojen, starzenie się człowieka i cywilizacji, samotność, walkę o siebie — zbitek tego, co kształtuje życie jednostki i świat. Przyglądamy się filozofii, podług której Hadrian próbuje kształtować los i losowi, który rzuca cień na fundament jego myśli.
Momentami cesarz mnie wzruszał. Jego wywód rozciąga się między osobistymi zwierzeniami a dojrzałymi naukami mędrca. Widzimy go silnym i słabym, nieczułym i kochającym. Chociaż jest stały w swych przekonaniach, czasem bywa niekonsekwentny. Traci z oczu niektóre wartości, szybko usprawiedliwia kontrowersyjne czyny. Jest postacią pełnokrwistą, nawet jeśli bardzo niedzisiejszą. Jego historia zakotwiczona jest w antyku, ale Margueritte Yourcenar konstruuje monolog cesarza tak, że ten wymyka się swojej epoce i zyskuje ducha wiecznej aktualności.
Ok, książka pachnie delikatnie naftaliną. Nie oszukujmy się, trzeba mieć trochę staroświeckiej cierpliwości, żeby się z nią mierzyć. Ale wiecie jak to jest — żyjemy w czasach, w których refleksyjne tempo koi i rozpieszcza. Czy nie takiej literatury nam trzeba?
Brak komentarzy