Przemysław Wielgosz stawia klarowną tezę. Rasizm ma wymiar ekonomiczny i polityczny. Jako taki się narodził i jako taki umacnia się dziś. Żeby z nim walczyć, trzeba przyjąć optykę inną niż kulturowa. Zamiast skupiać się na tożsamościach, lepiej popatrzeć krytycznie na globalny kapitalizm.
To kolejna książka, która przypomina, że naród nie jest tworem naturalnym, a konstruktem o wcale nie tak długiej historii, jak wielu by się wydawało. Gdy pomyślimy w ten sposób o polskości, będziemy zmuszeni zmierzyć się z wieloma pytaniami i zweryfikować wiedzę ze szkolnych podręczników.
Dobrze się czyta Rokitę. Pisze w sposób zwarty, szczery, nieprzekombinowany. Kroi na krótkie rozdziały, wymyśla zabawne metafory. Umie przerzucić most między tym, co prywatne a tym, co dotyczy ogółu. Wyciąga wnioski, nie daje się zbałamucić dygresjom.
"Lajla znaczy noc" jest kalejdoskopem, w którym oglądamy migawki z historii Andaluzji. To stop-klatki z czasów, kiedy Półwysep Iberyjski był arabskim kalifatem, opowieść o dziejach kształtowanych przez islam i rozważania na temat dzisiejszego identyfikowania się Hiszpanów ze spadkiem po tym okresie.
Autorka starała się nie wejść w rolę reporterki na patosafari. Chociaż, bądźmy szczerzy, tropiła biedę, nie naruszała prywatności i godności swoich bohaterów. Wymknęła się kolonialnej perspektywie, nie stała się kolekcjonerką ludzkich nieszczęść i nie wpadła w pułapkę zastawioną na etnografów rubieży i nędzy.
W czasach wolności, dobrobytu i cywilizacyjnego rozwoju popularność zaczęły zyskiwać ruchy antydemokratyczne oparte na lękach, nawoływaniach populistów i ich autorytarnych dążeniach. Applebaum próbuje w swoim eseju określić przyczyny tego niebezpiecznego nurtu i osadzić go w szerszym kontekście.
Z ośmiu rozdziałów wyłania się interesujący obraz Kresów. Niewyidealizowanych, żywych, skomplikowanych. Autorki opowiedziały w nich kilka odrębnych historii związanych z konkretnymi rodzinami i wątkami. Każda z nich jest nieco osobnym światem, chociaż wszystkie tworzą kresowy kalejdoskop.
W tej obszernej opowieści o tożsamości i dziejach Stanów Zjednoczonych nacisk położony jest na historię polityczną oraz tworzenie się fundamentu kraju poprzez konstytucję i prawo. To historia rządzenia, budowania państwa i wypracowania ustroju, jaki dziś uchodzi za najbardziej znany model demokracji na świecie.
Książka Kaplana należy do obowiązkowych lektur wszystkich miłośników Bałkanów. Jej autor uwodzi słowem, zabiera czytelnika w fascynujący świat, ale zwodzi go przy tym i usypia jego czujność.